Przeglądając
Internet natrafiłam na ciekawy artykuł Annalee Newitz (link znajduje się na
końcu blogonotki). Dotyczy on – jak w tytule – zastosowania odkryć nauk
kognitywnych do bardzo praktycznej sprawy, mianowicie organizacji slajdów w
prezentacji PowerPoint i jest napisany na podstawie prezentacji badacza
Stephena M. Kosslyna z Uniwersytetu Harvarda. Temat wydaje mi się dość
aktualny – wielu ludzi na pewnym etapie nauki lub pracy musi przygotować
prezentację multimedialną i chciałoby, by była ona ciekawa i angażująca dla
naszych słuchaczy. Ponadto wydaje mi się, że wygooglany artykuł to dobry
pretekst do „odczarowania” nauki i pokazania, w jaki sposób „wydumane” dla
niektórych gałęzie badań mogą przynieść nam praktyczną korzyść. Zacznijmy zatem
od początku.
CZYM SĄ NAUKI KOGNITYWNE?
Sięgając
do Słownika Języka Polskiego PWN możemy znaleźć definicję słowa „kognitywny”:
«mający związek z poznawaniem świata lub badaniem procesów poznawczych». Nauki
kognitywne są to zatem nauki zajmujące się badaniem sposobu, w jaki człowiek
postrzega świat i w jaki porządkuje oraz przetwarza zdobyte informacje.
Przedmiotami zainteresowania dla nauk kognitywnych są postrzeganie, język,
pamięć, emocje i rozumowanie (inaczej logiczne myślenie). W zależności od tego,
który z wymienionych przedmiotów stanie się głównym tematem badań, można
wyróżnić następujące działy w obrębie nauk kognitywnych: psychologię poznawczą,
neurobiologię, filozofię umysłu, sztuczną inteligencję, logikę, fizykę i
językoznawstwo kognitywne. Wspólnym celem tych wszystkich dziedzin jest
zrozumienie sposobu, w jaki funkcjonuje człowiek. Jeśli chodzi o mnie, to nie
przepadam za utylitarnym podejściem do wiedzy – w moim przekonaniu samo
poznanie sposobu funkcjonowania człowieka, możliwości naszego umysłu jest
wartością samą w sobie; cudem, nad którym warto się pochylić i który jeszcze
nie raz szczerze nas zadziwi. Niemniej praktyczne zastosowania zdobyczy nauk
kognitywnych są niezliczone. Ograniczę się tu do wymienienia tylko kilku z
nich: rozwijanie sztucznej inteligencji, projektowanie bardziej efektywnych
metod nauczania, czy też bardziej przekonujących sposobów zwracania się do
odbiorcy – w reklamie, polityce, czy też biznesie.
JAK SIĘ MAJĄ NAUKI KOGNITYWNE DO PREZENTACJI POWERPOINT?
Jak
już wspomniałam, w polu zainteresowań nauk kognitywnych zajmuje się
postrzeganie i przetwarzanie informacji. Można z tego wysnuć wniosek, że nauki
kognitywne powinny pomóc nam odpowiedzieć na pytanie, co i jak przedstawić na
slajdach, aby odbiorca naszej prezentacji jak najwięcej zrozumiał i zapamiętał.
Rzeczywiście, Kosslyn podaje 4 złote zasady organizacji świetnych prezentacji
PowerPoint.
1. The Goldilocks Rule ("Nie wszystko złoto, co się świeci”) – umieszczaj na slajdzie tyko tyle informacji, ile naprawdę jest potrzebne słuchaczom w formie wizualnej do zrozumienia Twojego przemówienia. Jako przykład Kosslyn podaje prezentację cen nieruchomości – w jednej wersji slajdu mamy 10 kwot prezentujących zmianę cen na przestrzeni lat, a w drugiej tyko kwotę najwyższą („historycznie”) i obecną cenę. Na potrzeby prezentacji dotyczącej obecnego stanu cen nieruchomości druga, „uboższa” wersja slajdu jest lepsza.
2. The Rudolph Rule ("Renifer Rudolf") – tak, jak Renifer Rudolf wyróżniał się swoim czerwonym nosem, tak ważne informacje w Twojej prezentacji powinny wyróżniać się graficznie. Możesz to zrobić za pomocą kolorowej czcionki, podkreślenia, obramowania, prezentacji w grafie etc. Jako przykład Kosslyn pokazał pokrojoną pizzę, w której jeden kawałek był lekko wysunięty – to ten kawałek przyciągnął wzrok publiczności dowodząc, że nawet drobne różnice pozwalają na skupienie uwagi słuchacza w wybranym przez nas miejscu.
3. The Rule of Four ("Czterej Pancerni") – nigdy nie prezentuj słuchaczom więcej niż czterech informacji na raz. Umysł ludzki jest w stanie przetwarzać jedynie (lub aż!) cztery informacje graficzne w tym samym czasie. Nie chodzi o to, że słuchacze nie będą w stanie myśleć o np. pięciu rzeczach na raz; chodzi jedynie o to, że prezentując na slajdzie w formie graficznej więcej niż 4 informacje sprawisz, że słuchacze będą mieli wrażenie chaosu i „przestaną ogarniać” Twój wywód, czego z pewnością wolisz uniknąć.
4. The Birds of a Feather Rule ("Ciągnie Swój do Swego") – jeśli chcesz, by słuchacze postrzegali wybrane element prezentacji jako grupę (np. przedstawiasz produkty różnych kategorii i chcesz zaznaczyć, które produkty nalezą do której z nich), oznacz je tym samym kolorem lub kształtem. Umysł postrzega rzeczy podobne kolorem lub kształtem jako jedną grupę. Wykorzystanie tej zasady może oznaczać potrzebę reorganizacji danych na slajdzie.
Na
koniec Annalee Newitz zwraca jeszcze uwagę na nazwy zasad, które zostały
wymyślone zgodnie z regułami przyswajania informacji – łatwiej nam zapamiętać
nową koncepcję, jeśli jej nazwa nie jest dla nas nowa.
Zasady
prezentowane przez Kosslyn wydają się być intuicyjne, z doświadczenia wiem
jednak, że wiele osób nie przestrzega ich w praktyce. W miniony weekend
(01-02.03.1013) miałam przyjemność uczestniczyć w konferencji Linguistic Shanpshots:
Language and Cognition 2 organizowanej przez Instytut Języka Angielskiego
Uniwersytetu Śląskiego. W czasie sesji wysłuchałam wiele ciekawych referatów,
spośród których część zilustrowana była beznadziejnymi prezentacjami Power
Point – był natłok informacji, nieprzejrzysta czcionka (zbyt mała lub zbyt
gęsta), chaotyczna grafika. Nagminne wydaje się umieszczanie całych akapitów na
slajdach i odczytywanie ich treści podczas prezentacji. Słuchacz, zamiast
koncentrować się na przemówieniu, stara się podzielić uwagę pomiędzy mówcę i
treść slajdu, co już samo w sobie nie wróży dobrze dla jakości przekazu. Sama w
kwestii organizacji slajdów „nie jestem święta”, więc zasady Kosslyn na pewno
przydadzą mi się w praktyce.
Na
koniec jeszcze kilka linków:
Artykuł Annalee
Newitz
Zakład
Badawczy Stephena Kosslyna
Bank
prezentacji multimedialnych – super sprawa dla inspiracji graficznej, przy okazji
ciekawa treść http://www.slideshare.net/
Dzień dobry. Czy zna Pani jeszcze inne zasady tworzenia prezentacji wg Kosslyna?
OdpowiedzUsuń